Niedobór, zaburzenia lub brak snu

Niedobór, zaburzenia lub brak snu bardzo negatywnie wpływają na funkcjonowanie Twojego organizmu. Jeżeli na taki wypoczynek nie poświęcisz 7–8 godzin w ciągu nocy, możesz borykać się z brakiem koncentracji, obniżeniem kondycji myślowej Twojego mózgu i motywacji oraz wahaniami nastrojów, a głównie ich pogorszeniem. Po 2-3 dobach bez pełnego wypoczynku drastycznie obniży się Twoja aktywność zarówno fizyczna, jak i psychiczna, a organizm przestanie bronić się przed chorobami. Czym jest tak naprawdę sen i jaki ma wpływ na Twoje ciało i umysł?

Z fizjologicznego punktu widzenia snem określa się czas spoczynku dla układu somatycznego, czyli układu odpowiedzialnego za kontakt ze środowiskiem zewnętrznym i reagowanie na bodźce pochodzące z niego. Wówczas dochodzi również do zmian w układach: sercowo-naczyniowym, oddechowym oraz trawiennym. U osób dorosłych w ciągu doby wyróżnia się dwa podstawowe stany – czuwania (2/3 doby) oraz snu (1/3 doby). W obu tych procesach uczestniczą substancje chemiczne: ponad dwadzieścia czynników snu oraz kilka czynników czuwania. Do tych pierwszych należą mające wpływ na zwalczanie nowotworów i wzmocnienie działania systemu odpornościowego melatonina i interleukina 1 oraz kwas gamma-aminomasłowy (GABA), czyli neuroprzekaźnik działający hamująco na komórki nerwowe i chroniący je przed wyładowaniem, nadaktywnością i niepokojem. Ponadto podczas snu, dzięki obserwacji czynności bioelektrycznej mózgu, obserwuje się na dwie fazy: NREM, czyli sen o wolnych ruchach gałek ocznych, oraz REM – sen o szybkich ruchach gałek ocznych. Następują one kolejno po sobie, przeplatając się.

Faza NREM przypada na 70–80% całkowitego czasu snu nocnego. Obserwuje się tu zmniejszenie aktywności bioelektrycznej neuronów. Jest to więc faza snu głębokiego, a co za tym idzie czas największego wypoczynku. Zwalniają się tutaj „obroty” organizmu, wyciszamy się, odprężamy. Metabolizm ulega spowolnieniu, rytm serca i oddech stają się wolniejsze i spokojniejsze, a nerki produkują mniej moczu. Nie ulegają temu jednak niektóre hormony, których poziom wzrasta, a rany szybciej się goją.

W trakcie 8-godzinnego snu, od 4 do 6 razy występuje faza REM, czyli sen o szybkich ruchach gałek ocznych. Zajmuje ona łącznie 20–30% całości snu, ponieważ każdorazowo trwa kilka-kilkanaście minut. Szybkim ruchom gałek ocznych towarzyszy tu zmniejszenie napięcia mięśniowego, ruchy żuchwy i zróżnicowana czynność bioelektryczna mózgu. W przeciwieństwie do fazy NREM tutaj Twoje serce zaczyna bić, a krew krążyć szybciej. Przypuszcza się, że to w tej fazie występują marzenia senne, dlatego nazywa się ją snem aktywnym. Mózg tutaj zwiększa swą aktywność, ponieważ porządkuje, segreguje i „przenosi” do pamięci istotne informacje zebrane w ciągu dnia. Tutaj pole do popisu ma Twoja wyobraźnia, dzięki której uczysz się kreatywności, zdolności do postrzegania przestrzennego oraz myślenia i rozumienia metaforycznego.

Sen w pełni regeneruje Twój organizm, przeprowadzając wówczas istotne procesy fizjologiczne i psychiczne, dlatego staraj się unikać zarywania nocy. Jest on niezwykle ważnym czynnikiem Twojego zdrowia i dobrego samopoczucia – przeciwdziała przygnębieniu, zmniejsza napięcie psychiczne, redukuje stres, a tym samym zwiększa poczucie zadowolenia i harmonizuje stany emocjonalne. Co więcej, ma ogromne znaczenie dla układu nerwowego, ponieważ odbudowuje uszkodzone komórki, receptory i utrwala pamięć. Musisz pamiętać, że najbardziej skuteczny i regeneracyjny jest spokojny, nieprzerwany i regularny sen o długości 7–8 godzin.